My photo
investigated sustainable lifestyles in Japan

15/05/2012

mottainai



* De Nederlandse tekst vind je verderop * 

In the Netherlands, as in most other European countries, it would be unthinkable to refer to old traditions in campaigns for behavioural change. We tend to associate old habits with backwardness and this is particularly the case with our consumption behaviour and lifestyle. I recall a public debate with Femke Halsema, the former leader of the Green party in the Netherlands, who fervently argued that we should reconsider the excesses of our consumption culture but that a return to the frugality of the past was not the solution. 

The Japanese don’t seem to be allergic to the past. This is apparent in the current green living campaign. One of the guiding concepts of the green living campaign is the traditional Japanese attitude of mottainai. Literally, mottainai means ‘don’t waste’ or ‘what a waste’. It is a common saying in Japan and it serves as a reminder that we should be thoughtful and careful with gifts from nature or towards that person that made the product. It is, in fact, an old Buddhist word and it is likely tied to the Shinto belief that objects have souls. For a long time, the relatively poor living circumstances in Japan required people to practice mottainai. In these more prosperous times, mottainai is still put into practice by many. For example, many reuse the hot water from their evening bath in their laundry machine. Even the habit of eating rice till the last grain is reflective of mottainai.

The campaign Do you Kyoto? stimulates people to practice mottainai in order to reduce waste. It claims that garbage can be reduced, “by bringing with us our shopping bag, rejecting over-wrapping, not buying anything we don’t need or checking the fridge for food uneaten.” Given that the washing machine in my apartment is cold water only and the prices for groceries are terribly high, I seem to have no problem practising mottainai.
                                                                                                       







Mottainai

In Nederland moet je juist niet naar oude tradities verwijzen in campagnes voor gedragsverandering. Oude gebruiken hebben vaak een negatieve bijklank en dat geldt met name voor consumptiegedrag en leefstijlen. Ik herinner me een openbaar debat met Femke Halsema, de voormalige partijleider van Groen Links, die zich fel uitliet over de excessen van onze consumptiecultuur, maar daar meteen aan toevoegde dat de soberheid van vroeger natuurlijk geen oplossing is.

De Japanners lijken niet zo allergisch voor het verleden, concludeer ik uit de 'duurzaam leven' campagne die hier gevoerd wordt. Een van de hoofdthema's is namelijk het eeuwenoude Japanse concept
mottainai. Letterlijk betekent mottainai 'verspil niets' of  'wat een verspilling'. Het is een bekend gezegde dat mensen erop wijst aandachtig en respectvol om te gaan met wat de natuur geeft en met degene die het product heeft gemaakt. Mottainai is een oud boeddhistisch woord, maar het heeft waarschijnlijk ook te maken met het Shinto geloof dat alles een ziel heeft. Door de relatief slechte levensomstandigheden was mottainai vroeger gewoon noodzaak voor de meeste Japanners. Maar ook in deze meer welvarende tijden wordt mottainai nog steeds in de praktijk gebracht. Veel mensen hergebruiken bijvoorbeeld na het baden het warme water in de wasmachine (die daarom alleen maar een koud water programma heeft). Ook de gewoonte dat je de rijst altijd tot de laatste korrel opeet, is een afspiegeling van mottainai. Restaurants bieden je dan ook aan de overgebleven rijst voor je in te pakken.

De campagne
Do you Kyoto? stimuleert mensen tot mottainai om afval te verminderen en geeft onder meer de suggestie om geen plastic tasjes te gebruiken maar de eigen boodschappentas, niets te kopen wat men niet nodig heeft en geen voedsel ongebruikt te laten in de koelkast. Omdat mijn wasmachine alleen met koud water wast en de prijzen voor levensmiddelen erg hoog zijn, vind ik het vooralsnog niet zo moeilijk me aan het mottainai principe te houden.







2 comments:

  1. Hoi Jeanine,

    Heerlijk om over je Japanse avonturen te kunnen lezen en geïnspireerd te raken!

    Het mottainai principe klinkt als iets dat we hier in Nederland veel meer zouden kunnen toepassen. Ik doe mijn best, maar soms merk ik dat oude gewoonten lastig af te leren zijn. Zo kom ik nog regelmatig thuis met groenten en fruit in plastic zakjes terwijl ik altijd een stoffen groentenzak bij me heb! Vandaag ging het goed: alweer wat minder plastic op de afvalberg!

    groeten,
    Patrice

    ReplyDelete
  2. Hi Patrice,

    Ja, het is niet makkelijk om nieuw gedrag aan te leren. Maar het kan wel, zeker als er allerlei prikkels zijn - vooral financieel - om goed gedrag te belonen en slecht gedrag te straffen. Statiegeld op PET flessen, plastic zakjes en andere vervuilers scheelt meteen in de afvalberg. En door de hoge tarieven voor het inleveren van grof huisvuil en elektronica is hier in Kyoto in een mum van tijd een tweedehands circuit ontstaan.

    Wat mooi dat je een stoffen zak voor groenten bij je hebt. Dat gebeurt zelden. Ik las erover in het boek van Colin Beavan, de no-impact man. Hij beschrijft hoe hij zijn leventje downtown Manhattan wist te organiseren met een minimale voetafdruk. En dat op dertien hoog, met vrouw en kind. En met stoffen zakken voor groenten, rijst en andere etenswaren. Niets is onmogelijk.

    Jeanine

    ReplyDelete